Aanwijzingen voor de lezer

Deel 2 - De fabel is de neerslag van de nieuwe studie, die ik - als verdere uitdieping van motieven die ik in 1989 en 1990 had gebruikt - in 1998 rond het Palinurusverhaal bij Vergilius en Cyril Connolly voorlopig had afgerond en in 2009 opnieuw ben gaan oppakken.

Het schrijven van een fabel voor een werk - meestal (maar niet altijd) een videowerk - is voor mij steeds een belangrijk werkinstrument geweest. Het concipiëren ervan gebeurde doorgaans tijdens het voorwerk voor een werk of project, de uitwerking kwam later. In de beginfase werden gewoonlijk alleen de belangrijkste hoofdlijnen uitgezet, vaak in de vorm van een korte beschrijving van het hoofdthema in het werkplan, en werd de verdere uitwerking van de fabels in samenhang met de werkzaamheden die daarop volgden gedaan; bij videowerken vaak nog tijdens het samenstellen van de opname- en montagedraaiboeken.

Toen de eerste versie van deze fabel in 1998 was voltooid, werd het duidelijk dat het dit keer heel anders was gegaan en dat het inhoudelijke voorwerk een eigen leven was gaan leiden. Dit kwam niet alleen door de grote diversiteit binnen het onderwerp van de fabel. Ik had mij, vooral omdat mijn geest in de ban van mijn eigen fascinaties was geraakt, vanaf een bepaald moment willens en wetens door het onderwerp zelf mee laten slepen.

Er wordt voor dit deel met de fabel van de leesopera een niet gering beroep op de bereidheid van de lezer gedaan om zich op zijn beurt door deze - vaak particuliere - fascinaties mee te laten slepen. Daar komt bij dat ik destijds zonder al te veel nadenken er voor gekozen heb, het resultaat van mijn studie als een gedroomde herbestudering van het Palinurus- en Miseno-motief te presenteren.

Verder is het zo dat Connolly’s opmerking dat Palinurus' naam ook een seksuele betekenis heeft en dat het goed zou zijn, mits de tijd het toeliet en er geld voor was, die op Freudiaanse basis nader te onderzoeken, een belangrijk nevenuitgangspunt voor mij is geweest, hetgeen in het huidige tijdsgewricht een zekere aanvechtbaarheidsfactor in zich heeft en niet iedereen zal aanspreken.

Maar goed. Tijd was voor mij eigenlijk nooit een echt een probleem - en toen, in 2009, was er geld, en kon het onderzoek voortgezet worden. Daarbij bleef Connolly’s studie van het vertrouwelijk psychiatrisch rapport over Palinurus het belangrijkste uitgangspunt, maar dan wel tegen de achtergrond van ‘de schimmige verten van oude mythologie en volksoverlevering’ en ‘de ontzag inboezemende en geheimzinnige sfeer’ waarvan volgens R.D.Williams de Aeneis van Vergilius en wat mij betreft zeker het Palinurusverhaal ten diepste zijn doordrongen.

(ndk - 02.10.17)