Eerste wacht 1 - Somnus

Eerst een korte terugblik op de situatie waarin de protagonist van mijn videowerk Palinuro zich bevindt - als hem tijdens zijn wacht door de slaapgod  ‘onverdiend’ een ‘droeve droom’ wordt gebracht en hij probeert aan de verleiding van de slaap weerstand te bieden.(*5) Ik heb destijds (1989) vooral de verborgen strekking van het Palinurusverhaal gevolgd, waarop onder anderen de Britse auteur Cyril Connolly gewezen heeft: dat de manier waarop Palinurus verdwijnt tamelijk verdacht is.(*6) Volgens hem moet het verhaal zoals Vergilius het vertelt met een kritisch oog gelezen worden. In Connolly’s visie is de stuurman van Aeneas niet per ongeluk in zee gevallen, maar is hij onder het mom van een ongeluk er doelbewust vandoor gegaan, omdat hij zijn hooggestemde baas en diens goddelijke missie meer dan beu was.
Dit gegeven - desertie uit afschuw, afkeer met name van het geweld en verraad, de prijs die voor het tot een goed einde brengen van een verheven missie betaald moet worden - is voor de fabel uit 1989 het belangrijkste uitgangspunt geweest. Ik heb toen in het midden gelaten of het bij Palinurus om een doelbewuste vlucht om ideële redenen ging of om een vlucht als gevolg van een zekere bewustzijnsvernauwing. Een daad als deze kan namelijk niet alleen in een ideële overtuiging een verklaring vinden, omdat aan woorden als 'droeve droom' en 'onverdiend' te veel psychologische en emotionele associaties kleven.
Ik heb dit psychologisch-emotionele aspect, eveneens in navolging van Connolly, toen vooral in het motief van het verraad van Aeneas ten opzichte van Dido gezocht, al heb ik daarop destijds niet al te veel nadruk willen leggen. Dit aspect heb ik toen meer impliciet in de stijl van het werk (ritme van beeld, muziek en geluid) verwerkt en in een aantal reeksen van symbiotische beelden in de secundaire beeldlagen. Maar deze emotionele gevoeligheid ten opzichte van geweld en verraad zou - ondanks Graves - best eens een nog diepere psychologische basis gehad kunnen hebben. Misenus - protagonist van een ander videowerk en naar mijn opvatting een tegenpool van Palinurus - zou diens gevoeligheid hieromtrent een vorm van overgevoeligheid gevonden hebben.
De fabel Hekate - Trivia, Selene, Hekalene, de driedelige vorm waarin de nieuwe studie wordt opgeschreven, wil bij deze overgevoeligheid aansluiten. En dan niet langer alleen die van Palinurus, maar ook die van een ander personage - een personage dat voor het gemak al eerder 'ik' is genoemd en zo genoemd blijft worden. Want, al het is dan wel enige tijd terug dat Palinurus in zee gevallen is, en met een hoofd vol symbiotische beelden op volle zee een dood waar hij nog geen weet van had tegemoet lag te drijven: deze beelden spoken nog steeds in mijn hoofd - ook al lig ik niet in zee, en zit ik levend en wel over mijn werktafel gebogen.
Nog even terug naar Connolly - naar de laatste alinea's van zijn boek The Unquiet Grave. Daarin neemt hij een laatste draad op waarmee hij de Griekse betekenis van de naam van Palinurus verbindt met een epigram van Martialis. Hij wijst erop dat de twee woorden die daarin op water slaan, ook een seksuele betekenis hebben. Dit opent volgens hem 'mogelijkheden tot een diepe analyse op Freudiaanse basis, als de tijd het toelaat - en er geld voor beschikbaar is.' (Op.cit. in de vertaling van Joyce & Co., pseud. G. Meijsing.) Een aansporing die we, wat Graves ook beweert, niet buiten beschouwing mogen laten.